


BAYBURT ÜNİVERSİTESİ
İLAHİYAT FAKÜLTESİ
1.1.Vahye Dayalı Dinler
Yahudilik, Hristiyanlık ve İslamiyet’tir. Bu dinler aynı zamanda ilahî dinler olarakda adlandırılır. Ancak Yahudilik ve Hristiyanlık, Allah’tan geldiği şekliyle günümüze kadar ulaşamamış, insan eliyle değişikliklere uğramıştır.
Yahudilik

İlahî kaynaklı en eski din Yahudiliktir. Bu din, Hz. Musa’ya nispetle Musevilik olarak da adlandırılır.
Evrensel mesajlar içermesine karşın Yahudilik zamanla millî bir din hâline gelmiştir.
Yahudiliğin kutsal kitabı Tevrat’tır. Bu dinde Hz. Davut’a indirilen Zebur ilahî kitap kabul edilir.
Yahudiler, Allah’ın varlığına ve birliğine inanırlar. Onu “Yehova” olarak adlandırırlar. Yehova’nın
her şeyi altı günde yarattığına, yedinci gün olan cumartesi de dinlendiğine inanırlar. Bu nedenle
de cumartesiyi kutsal kabul ederler. Cumartesi günü taşıt kullanmaz ve çalışmazlar. Dua ve ibadet
ederler. İbadetlerini havra veya sinagog adını verdikleri mabetlerde yaparlar.

Yahudilerin kutsal kitabı Tevrat'tır.
Yahudi inancına göre havra ve sinagoglarda resim, heykel vb. bulundurulması yasaktır. Yedi
kollu şamdan (menora) ve Davut yıldızı olarak bilinen altı köşeli yıldız, Yahudiliğin kutsal sembollerindendir.
Bu dinde önem verilen, Tevrat’ta açıkça yer alan, meşhur on emir vardır. Bunlar şöyle
sıralanabilir:
1. Seni Mısır diyarından, esirlik evinden çıkaran Tanrı’n Yehova benim. Karşımda başka tanrıların
olmayacaktır.
2. Kendin için oyma put yapıp ona tapmayacaksın.


Yedi Kollu Şamdan ve Davut Yıldızı
3. Cumartesi gününü daima hatırlayıp onu kutsal sayacaksın.
4. Yehova’nın adını boş yere ağzına almayacaksın.
5. Anne ve babana saygı göstereceksin.
6. Öldürmeyeceksin.
7. Zina yapmayacaksın.
8. Çalmayacaksın.
9. Yalancı şahitlik etmeyeceksin.
10. Komşunun evine göz dikmeyeceksin.(1)
Yahudiliğin kutsal kitabı Tevrat beş ana bölümden oluşur. Bunlar; Tekvin, Çıkış, Levililer, Sayılar ve Tesniye'dir.
İbadetleri:
Günlük, haftalık ve yıllık ibadetleri vardır, ibadetler genellikle dua ve Tevrat’tan bölümler okuma şeklinde gerçekleşir.
İbadethaneleri havra veya sinagogdur.
Hristiyanlık

Günümüzde yaşayan ve en çok mensubu bulunan dinlerden biri Hristiyanlıktır.Bu dinin peygamberi Hz. İsa, kutsal kitabı ise İncil’dir.
Hz. İsa, Allah’ın bir mucizesi olarak babasız dünyaya gelmiştir. Onun annesi Hz. Meryem’dir.(2) Tıpkı Hz. Musa, Hz. Davut gibi Hz. İsa da İsrailo- ğullarına peygamber olarak gönderilmiştir. Ancak İsrailoğulları Hz. İsa’ya inanmamışlardır. Üstelik Allah’ın peygamberine iftira atıp eziyet etmişlerdir. Onu toplum içinde küçük düşürmeye çalışmış- lardır. Hz. İsa onları birçok kez inanmaya, dürüst olmaya, kötülükten kaçınmaya çağırmıştır. Ancak onlar inanmamışlardır.Hz. İsa, İsrailoğullarına çeşitli mucizeler göstermiş ancak onlar yine de inkârcılıklarına devam etmişlerdir. Ona iftira atıp dönemin Roma İmparatorluğu yöneticilerine şikâyette bulunmuşlardır. Başlangıçta Hz. İsa’ya sadece on iki kişi inanmış ve bunlara havariler adı verilmiştir. Bu havarilerden biri İsa Peygamber’e ihanet etmiş, onun yerini Romalılara haber vermiştir.(3) Roma yöneticileri tarafından tutuklanan Hz. İsa, idama mahkûm edilmiştir. Yahudi ve Hristiyan inancına göre öldürülmüştür. İslam’a göre ise o ne öldürülmüş ne de asılmıştır. “… Bilakis Allah onu (İsa’yı) kendi nezdine kaldırmıştı."
Hristiyanlık, Hz. İsa’nın doğum yeri olan Nâsıra kasabasına nispet edilerek Nasranilik olarak da adlandırılır. Hz. İsa’nın ölümünden sonra havariler çeşitli yörelere dağıldılar. Onun bildirdiği ilkeleri yaymaya başladılar. Onların, özellikle de Aziz Pavlus’un çalışmaları sayesinde Hristiyanlık kısa zamanda pek çok taraftar buldu.

Kilisede Ayin Yapan Hristiyanlar

Hristiyanlığın kutsal kitabı İncil’dir. Hristiyanlar kutsal kitaplarına Yeni Ahit adını verirler. Hz. İsa’nın sağlığında İncil yazıya geçirilmediğinden Hristiyan din adamları tarafından onun vefatından sonra birçok İncil yazılmıştır. Ancak 325 yılında İznik Konsili’nde Hristiyan din adamları bu İncillerden dört tanesini kabul etmişlerdir. Bunlar Matta, Markos, Luka ve Yuhanna İncilleridir. Dört İncil’in dördü de Yeni Ahit’te yer almaktadır. Hristiyanlıkta sakrament olarak adlandırılan çeşitli ayinler vardır. Vaftiz, günah itirafı ve ekmek şarap ayini bunlardan başlıcalarıdır. Bu dine göre Hz. Âdem ve Havva cennette Allah tarafından kendilerine yasak kılınan meyveyi yedikleri için günahkârdırlar. Bu günah onların çocuklarına da sirayet eder. İşte bundan dolayı da Hristiyanlıkta yeni doğan bebekler, üzerlerine hafifçe kutsal su serpilerek vaftiz edilir. Ekmek şarap ayini, Hz. İsa’nın, havarileriyle yediği son akşam yemeği anısına düzenlenir. Bu ayin, pazar günleri kiliselerde yapılır. Hristiyanlıkta ibadet yerleri kilise,
din adamları ise rahip, rahibe veya papaz olarak adlandırılır. Bu dinde günah işleyen,kiliseye giderek günah itirafında bulunurlar. Papaz da o kişinin günahını bağışlar. Hz. İsa’nın idam edildiği çarmıh (haç) ve kiliselerde bulunan çan, Hristiyanlığa ait başlıca dinî sembollerdir. Bu dinde, tarihî süreç içinde ortaya çıkıp yaygınlaşmış belli başlı üç büyük mezhep vardır. Bunlar Katoliklik, Ortadoksluk ve Protestanlıktır.
Bazı inançları:
► Hristiyanlığın temelini teslis (üçleme) inancı oluşturur. Bu inanca göre Tanrı kavramı Baba, Oğul ve Kutsal Ruh şeklinde ifade edilir. Her biri tanrı hükmünde olduğu gibi hepsine birden de tanrı denilebilir, ibadetler ve dualar genellikle Hz. İsa adıyla yapılır.
► Kutsal kitabı İncil’dir. Matta, Markos, Luka ve Yu-hanna ayrı ayrı incil’i kaleme almışlardır.
► Son peygamber Hz. Muhammed’e ve Kur’an’a inanmazlar.
► Vaftiz, günah çkarma, aforoz, asli günah gibi inançlar önemlidir.
► Din adamları papaz, rahip ve rahibe gibi isimlerle çağrılır.
► Din adamları, Tanrı ile insanlar arasında özel bir konuma sahiptir. Bu özel statüye “Ruhbanlık” denir.
İbadetleri:
Günlük, haftalık ve yıllık ibadetlerdir. İbadethaneleri kilisedir.
İslamiyet

İslamiyet,tüm insanlara hitap eden ve sadece Allah'a ibadet etmeyi öngören bir dindir.
Yüce Allah tarafından gönderilen son ilahî din İslamiyettir. Bu din, miladi 610-632 yılları arasında peygamber Hz. Muhammed’e gönderilen vahiyler çerçevesinde şekillenmiştir. Kur’an-ı Kerim’de bildirildiğine göre Allah katında hak din İslamiyettir.(1) Bu dine adını bizzat Yüce Allah vermiştir. Hz. Muhammed, 20 Nisan 571’de Mekke’de dünyaya gelmiştir. Annesinin adı Âmine, babası- nın adı Abdullah’tır. Hz. Muhammed, çocukluk ve gençlik yıllarını doğduğu şehirde geçirmiş, hayatını ticaret yaparak kazanmıştır. Yirmi beş yaşındayken Hz. Hatice ile evlenmiş, 40 yaşında Yüce Allah tarafından peygamber olarak görevlendirilmiştir. Çoğunluğu putlara tapan Mekke çevresindeki insanlara çağrıda bulunmuş, onlardan Allah’ın varlığına ve birliğine inanmalarını, sadece ona ibadet etmelerini istemiştir. Mekke’nin ileri gelenlerinin baskıları nedeniyle 622 yılında diğer Müslümanlarla birlikte Mekke’den Medine’ye hicret etmek zorunda kalmıştır.

İslamiyet,sevgi barış ve hoşgörü dinidir.
